Τι είναι το Άβατο του Αγίου Όρους, πώς καθιερώθηκε και γιατί δεν μπορεί να καταργηθεί;

Στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου ευρίσκεται η εικόνα της Παναγίας της «Αντιφωνήτριας» η οποία ονομάσθηκε έτσι όταν η κόρη του αυτοκράτορος Θεοδοσίου Πλακιδία, φεύγοντας από την… Ρώμη όπου ήταν παντρεμένη, ηθέλησε να προσκυνήσει στο Αγιον Όρος πριν φθάσει στην Κωνσταντινούπολη.

Οι μοναχοί την υπεδέχθησαν στον αρσανά (μικρός λιμήν), αλλά εκείνη ηθέλησε να προσκυνήσει στον ναό. Τότε ηκούσθη φωνή επιτακτική από την εικόνα της Θεοτόκου που έλεγε…

«Τι θέλει η γυναίκα αυτή στον τόπο αυτό, όπου μια είναι η Βασίλισσα;»

Η Πλακιδία τρόμαξε, γονάτισε και εζήτησε συγγνώμη από την Θεοτόκο. Φεύγοντας διέταξε να τοποθετήσουν στο σημείο εκείνο την εικόνα της Παναγίας, η οποία ονομάστηκε «Αντιφωνήτρια».

Λέγεται ότι το γεγονός αυτό εστάθη αφορμή να καθιερωθεί το «άβατον» του Αγίου Όρους για τις γυναίκες.

Διήγηση

Η κόρη του μεγάλου Θεοδοσίου (379395) Πλακίδια ήρθε από τη Ρώμη να επισκεφθή τον αδελφό της Αρκάδιο στην Κωνσταντινούπολη. Ζήτησε και την άδεια, περνώντας από το Αγιον Όρος, να έρθη και να προσκύνηση στην Ιερά Μονή Βατοπεδίου. Έγινε με λαμπρότητα δεκτή και, είτε εκ ταπεινοφροσύνης είτε κατά θείαν οίκονομίαν, εισήλθε στον Καθολικό Ναό όχι από τις Βασιλικές πύλες, με ευλάβεια και κατάνυξη. Μόλις μπήκε από τη βόρεια μικρή πόρτα στον νάρθηκα, ξαφνικά ακούει δυνατή φωνή που έλεγε: τι θέλεις εσύ εδώ; εδώ είναι Μοναχοί και συ είσαι γυναίκα• γιατί δίνεις αφορμή στον εχθρό να τους πολεμή με πονηρούς λογισμούς; στάσου και μη προχώρησης μήτε ένα βήμα, αν θέλης το καλό σου. Έντρομη η Πλακίδια τάχασε από το φόβο, γονάτισε και ζήτησε έλεος.

Σε ανάμνηση αυτού του θαύματος έκτισε το παρεκκλήσι του Αγίου Δημητρίου, και κει που ακούστηκε η φωνή διέταξε να αγιογραφηθή στον τοίχο εικόνα της Θεομήτορος, προ της οποίας ως σήμερα καίει ακοίμητη καντήλα. η Εικόνα αυτή ονομάζεται Αντιφωνήτρια.

Η βασίλισσα ανέφερε το γεγονός στον Αρκάδιο, ο οποίος αφιέρωσε Μετόχιο στη Μονή, έδινε κατ’ έτος χρήματα και θέσπισε να μην εισέρχονται γυναίκες στο Αγιον Όρος (δ’ 26). και οι Μοναχοί κράτησαν αυτήν την αρχαία παράδοση και δεν επιτρέπουν την είσοδο ούτε σε θηλυκά ζώα. Αυτόν τον κανόνα τον σεβάστηκαν ακόμη και οι Τούρκοι κατακτηταί επί 450 χρόνια. Παλαιοί Πατέρες αναφέρουν μάλιστα ότι όταν κάποτε Τούρκοι αστυνομικοί θέλησαν να φέρουν τις γυναίκες τους και έκαμαν τις απαιτούμενες ενέργειες (έγγραφο με υπογραφές), προτού να ξεκινήση ο ανώτερος τους από τη Δάφνη, πίνοντας τον καφέ του έπεσε κάτω και πέθανε. Οι άλλοι τάχασαν και έλεγαν στους μοναχούς: το γυναίκα που έχετε εδώ δεν αφήνει να φέρουμε τις γυναίκες μας. Τον νεκρό τον έθαψαν και ακολούθησε νεροποντή κατακλυσμιαία, ώστε παρασύρθηκε το πτώμα και εξεβράσθη στην απέναντι χερσόνησο. Με αυτόν τον τρόπο έδειξε η Παναγία ότι ούτε και νεκρόν ακόμη δέχεται αυτόν που τόλμησε να παραβίαση το άβατο του Αγίου Όρους.

Το άβατο εφαρμόστηκε και διατηρείται, διότι με τον συγχρωτισμό ανδρών και γυναικών υπάρχει κίνδυνος πτώσεως των αδυνάτων και διότι η συνάφεια αυτή γίνεται Ισχυρή λαβή για κατηγορίες εναντίον του Μοναχισμού. Αυτό τονίζει και ο 18ος κανόνας της Ζ’ Οικουμενικής Συνόδου, και ο πατέρας του Μοναχισμού Μέγας Αντώνιος. η εκτροπή από τον κανόνα αυτόν στηλιτεύεται από όλους τους Αγίους Πατέρας: υπάρχουν πολλοί λόγοι κατά συνεισάκτων. Υπήρξαν αιρετικοί (Σίμων ο μάγος, Απολλινάριος, Γνωστικοί, Μασσαλιανοί, άλλες ενθουσιαστικές αιρέσεις), που με τη συμβίωση ανδρών και γυναικών έγιναν αίτιοι πολλών σκανδάλων. Στο Αγιον Όρος το άβατο κατοχυρώνεται με αυτοκρατορικά χρυσόβουλλα, με Πατριαρχικά σιγίλλια, με σουλτανικά φιρμάνια, με άρθρα διεθνών κανονισμών, με όλα τα ελληνικά Συντάγματα, με το νομοθετικό διάταγμα 2623 (Φ.Ε.Κ. 268/2891953). (ζ’ β.6)