ΡΕΠΟΡΤΑΖ: Γιορτές στην Κεφαλονιά – Το όμορφο νησί του Ιονίου μας εκπλήσσει με τα πρωτότυπα ήθη και έθιμά του

Ρεπορτάζ: Ήρια Καρποδίνη

Τα Χριστούγεννα στη Κεφαλονιά δεν είναι μια απλή υπόθεση! Η πιο γιορτινή περίοδος του χρόνου γίνεται μια εμπειρία που αξίζει κανείς να ζήσει στο πανέμορφο αυτό νησί του Ιονίου. Γιορτάζοντας τα Χριστούγεννα στη Κεφαλονιά νιώθεις ότι μεταφέρεσαι σε έναν διαφορετικό, μαγικό και ζεστό κόσμο, χάρη φυσικά στα πρωτότυπα έθιμα του τόπου.

Είναι οι χριστουγεννιάτικες μελωδίες της μπάντας, είναι οι παραδοσιακές γεύσεις και τα «καμώματα», αλλά κυρίως είναι η όρεξη των κατοίκων που γεμίζει τη στιγμή με χαρά και σου υπενθυμίζει γιατί (άραγε) αυτοαποκαλούνται οι Κεφαλλονίτες «θεόκουρλοι».

Ήδη από τις πρώτες μέρες του Δεκεμβρίου το νησί μπαίνει σε γιορτινούς ρυθμούς, η αγριοκουμαριά ανθίζει κόκκινους καρπούς, οι κάτοικοι μαζεύουν τις αγιοβασιλίτσες, στα σπίτια στολίζουν δέντρα και κλαδιά, ενώ ακόμη στολίζονται και οι βάρκες. Από τον φούρνο κάθε νοικοκυράς βγαίνει το Χριστόψωμο, στο οποίο πάνω χαράζουν το σχήμα του σταυρού και στολίζουν με καρύδια, ενώ οι παλαιότερες φτιάχνουν και το παραδοσιακό γλυκό, μπομπότα. Πίσω στο χρόνο και σπάνια πλέον, μετά τη λειτουργία των Χριστουγέννων ο πατέρας της οικογένειας αφού έβαζε το Χριστόψωμο πάνω από τη φωτιά έσταζε πάνω τρείς σταγόνες λάδι, λέγοντας “Χριστός γεννιέται, το φως αυξαίνει”, συμπίπτοντας και με το ηλιοστάσιο του Δεκεμβρίου.

Με τρίγωνα, κιθάρες, βιολιά και μαντολίνο, φυσικά, στο νησί δε θα μπορούσαν παρά να ακούγονται τα πιο ιδιαίτερα κάλαντα. Τα κεφαλονίτικα κάλαντα των Χριστουγέννων παλιότερα είχαν διαφορετικούς στίχους, όμως σήμερα επικρατεί μια εκδοχή πιο κοντά στη γνωστή, με διαφορετική, όμως, επτανήσια μελωδία, ενώ ξεκινούν λέγοντας «Ήρθαμε με ρόδα με ανθούς για να σας ειπούμε χρόνους πολλούς», κρατώντας συχνά στα χέρια τους, τους ανθούς της αγιοβασιλίτσας, Χριστουγεννιάτικου φυτού, που έχουν ήδη μαζέψει. https://www.youtube.com/watch?v=cmKjmJ7Oa3k

Το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς, οι κάτοικοι βγαίνουν στους δρόμους για να τραγουδήσουν και να ευχηθούν «Καλή αποκοπή», εννοώντας ποιητικά τον αποχωρισμό με όμορφο τρόπο του παλιού χρόνου και τη θερμή υποδοχή του νέου. Την ίδια στιγμή, στο Λιθόστρωτο του Αργοστολίου παίρνει ζωή το έθιμο με τις κολόνιες. Ο καθένας κρατώντας ψεκαστήρα με αρωματισμένο νερό ή κολόνια, προσπαθεί να καταβρέξει τον διπλανό του. Το έθιμο τους θέλει στο τέλος όλους βρεγμένους από «κολόνιες» να γιορτάζουν υπό τις μελωδίες της μπάντας και των χορωδιών. Πριν το ρολόι δείξει δώδεκα, πρέπει να σπάσουν το καθιερωμένο ρόδι έξω από την πόρτα του σπιτιού τους και να κάνουν ευχές ίσες με τους σπόρους του.

Την 1^η του Ιανουαρίου λέγονται πια τα κάλαντα της Πρωτοχρονιάς. Ένα ιδιαίτερο έθιμο που αναβιώνει στο Ληξούρι και υιοθετείται σιγά- σιγά και από τις υπόλοιπες περιοχές είναι και το εξής. Η Φιλαρμονική μπάντα από τότε που συστάθηκε, το 1836 και κάθε Πρωτοχρονιά, γυρνά με τα πόδια όλο το Ληξούρι και λένε τα κάλαντα, ή όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν οι ίδιοι λένε τον « Άγιο Βασίλη». Από τις 7 το πρωί ξεκινούν, χωρίζονται σε ομάδες και ψέλνουν τα κάλαντα σε κάθε ένα σπίτι. Θεωρείται καλή τύχη να περάσουν από το σπίτι σου. Για αυτό δεν αφήνουν καμία οικογένεια χωρίς να της πουν τα κάλαντα και ακόμη πηγαίνουν και στα γύρω χωριά.

Εκείνοι για να τους ευχαριστήσουν τους δίνουν ένα συμβολικό ποσό που στο τέλος το μοιράζονται για να πάρουν τον μπουναμά. Ακόμη, τη Πρωτοχρονιά στις πέντε το απόγευμα, μικροί και μεγάλοι μαζεύονται να παίξουν το παιχνίδι της τόμπολας, ένα παιχνίδι με αριθμούς, μέσα από το οποίο βγαίνουν δύο ειδών νικητές: εκείνοι που θα καταφέρουν να κάνουν πρώτοι «τσιγκουίνα», και ο μεγάλος νικητής που κατάφερε να κάνει «τόμπολα». Το παιχνίδι αυτό έχει και χρηματικό έπαθλο και πολλούς λαχνούς, κάνοντάς το ακόμη πιο διασκεδαστικό.

Για τους Κεφαλονίτες η τήρηση των εθίμων έχει μεγάλη σημασία, αφού έκτος από το ότι κρατούν ζωντανή τη παράδοση και το μοναδικό γιορτινό κλίμα του νησιού, συνδέονται με την εξάλειψη πολλών δεισιδαιμονιών και φέρνουν ένα καλότυχο και ευτυχισμένο νέο έτος.