Clickbait. Ένας όρος που ίσως σε κάποιους ακούγεται άγνωστος, κρύβεται όμως στη καθημερινότητά μας μέσω των smartphone μας, των υπολογιστών και γενικότερα του χώρου του διαδικτύου.
Το clickbait είναι αυτό που λέει η λέξη, δηλαδή, δόλωμα (bait) για τα κλικ των επίδοξων αναγνωστών. Είναι ένας υποτιμητικός όρος, που καθρεφτίζει την παραπλάνηση του αναγνωστικού κοινού διαδικτυακών ειδήσεων με σκοπό την ανάδειξη του εκάστοτε site και την κερδοφορία του.
Πόσες φορές έχουμε συναντήσει δημοσιεύματα με εκκωφαντικούς τίτλους… ‘ΑΠΟΚΑΛΥΨΗ ΣΟΚ,’ ‘ΔΕΝ ΘΑ ΠΙΣΤΕΨΕΤΕ’, ‘ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΠΡΙΝ ΤΟ ΚΑΤΕΒΑΣΟΥΝ’, που διατυμπανίζουν πως αποκαλύπτουν σημαντικότατα γεγονότα.
Φυσικά συνοδεύονται και από αντίστοιχο οπτικό υλικό. Κάνοντας το πολυπόθητο ‘κλικ’ για να τα διαβάσει κανείς διαπιστώνει ότι πρόκειται για κάποια ψεύτικη, αδιάφορη ή προφανέστατη είδηση που του σπατάλησε απλώς τον χρόνο.
Η έξυπνη, όπως μάλλον τη θεωρούν, αυτή πρακτική βρίσκει τη βάση της στη περιέργεια του αναγνώστη, την οποία και προσπαθεί να εντείνει, κρατώντας το ‘καλύτερο’ για το τέλος, μόνο αν αποφασίσει να ανοίξει τον σύνδεσμο.
Η δημοσιογραφία των ιστοσελίδων είναι μια κατηγορία ξεχωριστή με τις δικές της ιδιαιτερότητες και τους δικούς της κανόνες. Αν αποτελεί ήδη την εξέλιξη του Τύπου, λογικά θα μπορούσε να σκεφτεί κανείς και ότι το clickbait είναι η εξέλιξη, το μέλλον των ειδησεογραφικών τίτλων.
Ο ανταγωνισμός που επικρατεί μεταξύ των αμέτρητων διαδικτυακών δημοσιογραφικών sites είναι έντονος. Το να πιαστεί ο αναγνώστης στο δόλωμα έχει αποδεδειγμένα δείξει πως ανεβάζει την επισκεψιμότητα του site που ως συνέπεια το καθιστά πιο εμπορικό και μια πιθανότερη επιλογή για τοποθέτηση διαφημίσεων.
Αυτό δεν θα ήταν πρόβλημα αν δεν είχε μόνο σκοπό να τον εκμεταλλευτεί. Αυτού του είδους το clickbait αποτελεί δημοφιλή δημοσιογραφική τάση, η οποία ωστόσο είναι αυτοκαταστροφική για την ίδια τη δημοσιογραφία. Το να επιδιώκει κανείς τα εύκολα αλλά ανούσια ‘κλικ’ εις βάρος της ορθότητας των ειδήσεων υποτιμά τόσο την αξία της δημοσιογραφίας όσο και την αντίληψη του αναγνώστη.
Το ερώτημα είναι αν και πώς μπορούν να επιβιώσουν τα υπόλοιπα sites. Το χειρότερο σενάριο είναι να αναγκαστούν να ακολουθήσουν το ίδιο παράδειγμα προκειμένου να μην εξαφανιστούν, χάνοντας κομμάτι της αξιοπιστίας τους, αλλά και της επιστροφής του κοινού, που κάθε φορά θα αποχωρεί απογοητευμένο.
Είναι αλήθεια πως τον πρώτο ρόλο στη προσέλκυση του αναγνώστη παίζει ο τίτλος ενός δημοσιεύματος, φαίνεται όμως πως η θεωρία αυτή έχει παρερμηνευτεί σε πολλές περιπτώσεις δημιουργώντας ένα άνισο παιχνίδι που προσπερνά την αποστολή του μέσου, ‘ζητιανεύοντας’ πλέον την προσοχή του αναγνωστικού κοινού, μην έχοντας όμως να του προσφέρει υλικό αντάξιο των προσδοκιών του.