Μέσα σε μια βραχώδη, ανισόπεδη αλλά καταπράσινη περιοχή που περικλείουν τα χωριά Μακρυχώρι, Ελαφοχώρι, Δύσβατο και Στεγνό της ορεινής περιοχής του Νέστου βρίσκεται ένα ακόμη ταπεινό εργαστήρι της προσευχής, πραγματική όαση μέσα στη σημερινή υλόπνικτη εποχή μας. Πρόκειται για την “Ιερά γυναικεία κοινοβιακή Μονή της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος” των Νικητών.
Αφιερώθηκε στη Μεταμόρφωση του Σωτήρος Χριστού απ’ την ομώνυμη θαυματουργό εικόνα που “βρέθηκε” εδώ κατά τρόπο περιπετειώδη. Η προϊστορία της Μονής και η πρώτη “μορφή” αυτής αρχίζει μόλις το 1969. Τότε ιδρύθηκε το πρώτο Προσκύνημα, το γνωστό γυναικείο ησυχαστήριο των δύο μοναστριών, με τις οποίες λύθηκε και το οξύ πρόβλημα που δημιουργήθηκε στους κατοίκους της περιοχής από τη διεκδίκηση της θαυματουργού εικόνας του Χριστού μας.
Πρόκειται για ένα θαυμάσιο κειμήλιο που η ιστορία του χάνεται στα βάθη των αιώνων πέρα εκεί στις αλύτρωτες πατρίδες της Μικράς Ασίας. Είναι ένας θησαυρός ανεκτίμητος, απ’ αυτούς που οι τραγικοί αλλά ηρωικοί πρόσφυγες έφεραν μαζί τους σ’ εκείνες τις φοβερές ώρες της καταστροφής τους. Ο αρχιμανδρίτης π. Ιωακείμ Καραχρήστος περιγράφοντας το 1982 τη θαυματουργή εικόνα, έγραφε σχετικά: “Ή εικόνα είναι πολύ παλιά, αλλά δέν παρουσιάζει καμιά ιδιοτυπία και καμιά καλλιτεχνική αξία.
Φαίνεται ακαλαίσθητη και κακοφτιαγμένη, γιατί η σημερινή μορφή της, λαικής τέχνης, δέν είναι η πρώτη. Κάποιος μεταγενέστερος ερασιτέχνης ζωγράφος πήγε να διορθώσει δήθεν τη φθαρμένη από το χρόνο παλιά εικόνα και την κατέστρεψε κυριολεκτικά. Όμως παρά την άτεχνη σημερινή μορφή της η εικόνα αυτή εξακολουθεί να είναι ελκυστική και να καθηλώνει τον προσκυνητή, που πιστεύει στη δύναμη της. Συχνά και με τη χάρη του Χριστού θαυματουργεί, άλλοτε με ιάσεις αρρώστων και άλλοτε με γενικότερες ενέργειες σε καιρούς πολέμων, επιδημιών, θεομηνιών κλπ.”
Το ιδιαίτερο και το πιο βασικό χαρακτηριστικό της εικόνας,(διαστάσεων 100 Χ55 εκ. και καλυμμένη σήμερα με ένα βαρύτιμο επαργυρωμένο “υποκάμισο”), είναι το θαυμαστό γεγονός της κινητικότητάς της. Σε ώρες απροσδιόριστες και κυρίως κατά την πανήγυρή της, όταν οι χιλιάδες πιστοί την μεταφέρουν με ευλάβεια και σεβασμό κατά τη διάρκεια της λιτανείας της ή την κρατούν στα χέρια τους κατά την ακολουθία του ‘Άγιασμού” και της “Παρακλήσεως”, τότε η εικόνα παρουσιάζει θαυμαστά κινητικά σημεία “χτυπάει”, όπως λένε οι Χριστιανοί.
Δεν είναι εξακριβωμένο για το ποιά είναι η ερμηνεία αυτού του χτυπήματος. Πάντως κατά την άποψη εκπροσώπων της Εκκλησίας μας, αλλά και κατά την κοινή συνείδηση των πιστών, το “χτύπημα” αυτό δεν έχει μάλλον σχέση ούτε με την “αμαρτωλότητα” του Χριστιανού, ούτε με την “αγιότητά” του, αλλά ούτε και με την ψυχική διάθεση αυτού. Ίσως να υποδηλώνει προειδοποίηση κάποιου θείου μηνύματος που οπωσδήποτε όμως, τουλάχιστον εκείνη τη στιγμή, δεν είμαστε σε θέση να το προσδιορίσουμε.